NAVLUN NEDİR?
Uluslararası taşımacılıkta İngilizce’de “freight” olarak kullanılan navlunun Türkçe karşılığı “nakliye bedeli” yada “taşıma ücreti” olarak kullanılmaktadır. Navlun kelimesi tarihsel olarak incelendiğinde karşımıza deniz yolu vasıtası ile taşınan yüklere istinaden taşıyıcı firmaya ödenen hizmet bedeli olarak çıksa da, bütün taşıma modlarının yıllar içerisinde gelişim göstermesi ile hangi taşıma aracı ile nakliyesinin gerçekleştirildiği fark etmeksizin yüklerin taşınması hizmeti karşılığında talep edilen hizmet bedeli olarak kullanılmaya başlanmıştır. Navlun bedeli, bir nevi ticari sözleşme olarak kabul edilmektedir ve müşteri (aracı kurum), gönderici ya da alıcı tarafından ödenmektedir.
NAVLUN SÖZLEŞMESİ
Taşıma belinin kimin tarafından ödeneceğini belirleyen ve taşıma modelinin bilgilerini kapsayan sözleşmeye “navlun sözleşmesi” denmektedir. Navlun bedelinin; alıcı yani ithalatçı tarafından ödeneceğinin beyanını gösteren ibareye “freight collect”, gönderici yani ihracatçı tarafından karşılanacağını gösteren ibare ise “freight prepaid” ifadesidir. Bu iki ibare, navlun sözleşmelerinde yer aldığı gibi, CMR (kara yolu taşıma belgesi), konşimento, hava yolu nakliye belgeleri ya da multimodal taşıma konşimentoları gibi bütün taşıma yöntemlerini kapsayan evrak ve sözleşmeler içerisinde de yer almaktadır. Taşımayı gerçekleştirmek isteyen tarafın tüm taşıma şartlarını yerine getirerek nakliye kabul evrakını elinde bulundurmalıdır. Buna ek olarak, navlun sözleşmesi uyarınca aşağıdaki maddeler navlun belgesinde yer almalıdır:
- Malzemenin kullanılacak taşıma yöntemine elverişli olması
- Sevkiyatın belirlenen taşıma yöntemine uygun gerçekleştirilmesi
- Yükleme ve taşıma gerçekleştirilecek aracın, yüke uygun olarak seçilmesi ve tedarik edilmesi
- Taşıma işleminin karşılığının bir bedele tabi olması şartı
NAVLUN SÖZLEŞMESİNDE YER ALMASI GEREKEN BİLGİLER
Taşıma işleminin belli standartlara göre gerçekleştirilebilmesi için navlun sözleşmesinde bazı bilgiler yer almalıdır. Bu bilgileri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Mal cinsi
- Tonaj/kilo bilgisi
- Ödeme şekli
- Yük/yüklerin adedi
- Taşıma şekli
- Teslim şekli
- Taşıtan kişi ya da firmaya ait unvan
- Taşıtan kişi ya da firmaya ait iletişim bilgiler
- Çıkış ve varış yeri
- Sözleşmenin yapıldığı tarih
- Yüke uygun araç
- Yükün taşıma şarları
NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN FESHİNİN GERÇEKLEŞTİĞİ DURUMLAR
Bazı özel şartlar altında navlun sözleşmesi sonlandırılabilmektedir. Bu şartları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Savaş
- Harp
- Pişmanlık ödemesi (navlun)
- Taşımanın gerçekleştiği araca devletin el koyması
- Yükleme ya da boşaltma noktasına el konması
